Maluruh asal-mu’asal istilah Sunda éstu bangga ning énténg, siga bangga tapi énténg. Kitu ogé upama urang tuhu kana papagon ilmiah anu ngaheulakeun bukti fisik.
Saméméh istilah Sunda dipiwanoh sabagé ngaran karajaan atawa ngaran ageman di Nusantara, basa Sanskerta geus mibandana sabagé kosakecap.
Basa Sanskerta, atawa remen disebut Sansekerta, kaasup basa pangkolotna, nyaéta ti mimiti abad ka-2 Saméméh Masehi. Jauh leuwih kolot batan basa Sunda Buhun.
Aya genep harti Sunda mungguh basa Sanskerta, anu pangkakoncarana nyaéta Sunda dipiharti sabagé cahayaan. Sifatna tangtu caang.
Sund hartina cahaya, Sunda hartina cahayaan. Kecap “Sund” mangrupa kecap dasar, ditambahan rarangkén “a” jadi Sunda. Kadieunakeun kecap atawa istilah Sunda ogé dipiharti sabagé caang tur éndah.
Sacara étimologi, kecap “sun” dina basa Inggris anu hartina srangéngé bisa jadi asalna tina kecap “sund”.
Kiwari kunaon bangsa Portugis, di antaranya méré ngaran Paparan Sunda, ka sabagéan gedé wewengkon Nusantara nu kasaba ku arinyana? Jawabanana anu gampang dipiharti nyaéta ku sabab Nusantara mah caang, aya dina garis khatulistiwa, nepika panonpoé aya sapanjang taun nyaangan. Sakaligus Nusantara ogé éndah.
Kiwari kunaon bangsa Portugis, di antaranya méré ngaran Paparan Sunda, ka sabagéan gedé wewengkon Nusantara nu kasaba ku arinyana? Jawabanana anu gampang dipihari nyaéta ku sabab Nusantara mah caang, aya dina garis khatulistiwa, nepika panonpoé aya sapanjang taun nyaangan. Sakaligus Nusantara ogé éndah.
Éta perkara kahiji, perkara kaduana ku naon pangna Portugis nyebut Sundaland atawa Paparan Sunda, nyaéta kanyataan yén di Nusantara harita geus aya karajaan Sunda.
Nepika dieu jéntré yén istilah Sundaland lain dijieun ku urang-urang karajaan Sunda, tapi justru ku bangsa Portugis. Penting mermanakeun perkara ieu sangkan d.umuk sakumaha mistina.
Legana wewengkon Sundaland bakal pabéntar jeung katerangan Bujangga Manik ngeunaan wates kakawasaan karajaan Sunda.
Mungguh katerangan Bujangga Manik, wates kakawasaan karajaan Sunda téh semet Brebes kiwari. Jadi palebah dieu urang kudu misahkeun antara wewengkon geologis Sundaland jeung wates wewengkon karajaan Sunda.
